जागतिक कर्करोग दिन
दरवर्षी 4 फेब्रुवारी हा दिवस जागतिक कर्करोग दिन म्हणून साजरा केला जातो. या दिवसाचे उद्दिष्ट म्हणजे कर्करोगाविषयी जनजागृती निर्माण करणे, त्याची लवकर ओळख पटवणे, उपचारांच्या महत्त्वाविषयी माहिती पसरवणे आणि कर्करोग रोखण्यासाठी आवश्यक असलेले उपाय सांगणे.
आजच्या घडीला कर्करोगाची वाढती प्रकरणे ही एक जागतिक आरोग्य समस्या बनली आहेत. वैद्यकीय क्षेत्रातील प्रगती असूनही, कर्करोगाचे प्रमाण कमी होण्याऐवजी वाढत आहे, याचे एक महत्त्वाचे कारण म्हणजे बदलती जीवनशैली.
कर्करोग म्हणजे काय
कर्करोग हा शरीराच्या पेशींचा आजार आहे. सामान्यतः पेशी नियंत्रित पद्धतीने वाढतात आणि गुणाकार करतात, तथापि, कधीकधी पेशी असामान्य होतात आणि वाढत राहतात. असामान्य पेशी ट्यूमर नावाचा एक समूह तयार करू शकतात.
कर्करोग हा शब्द शरीरात वाढणाऱ्या आणि पसरणाऱ्या पेशींच्या संग्रहाचे वर्णन करण्यासाठी वापरला जातो. कर्करोगाच्या पेशी जवळजवळ कोणत्याही प्रकारच्या ऊती पेशीपासून उद्भवू शकतात, त्यामुळे कर्करोग प्रत्यक्षात सुमारे १०० वेगवेगळ्या आजारांना सूचित करतो
4 Feb World Cancer Day Stop Smoking Cigarette
बदलती जीवनशैली आणि कर्करोगाचे धोके
आधुनिक जीवनशैलीमुळे लोकांचे आहार, व्यायाम, झोप आणि मानसिक आरोग्य या सर्व घटकांमध्ये मोठे बदल झाले आहेत. यामुळे कर्करोगासारख्या धोकादायक आजाराचा धोका वाढतो.
१. चुकीच्या आहाराचे दुष्परिणाम:
प्रक्रियायुक्त (Processed) आणि जंक फूड: रेड मीट, डीप फ्राइड पदार्थ, जास्त साखर आणि मिठाचा वापर यामुळे कर्करोगाचा धोका वाढतो.
फळे आणि भाज्यांचा अभाव: अँटीऑक्सिडंट्सच्या कमतरतेमुळे शरीरातील पेशींचे संरक्षण कमी होते.
२. व्यायामाचा अभाव:
नियमित व्यायाम न केल्यामुळे लठ्ठपणा वाढतो, ज्यामुळे स्तन कर्करोग, आंत्र (colon) कर्करोग, गर्भाशयाचा कर्करोग इत्यादींचा धोका वाढतो.
३. तंबाखू आणि मद्यपान:
तंबाखू: फुफ्फुसाचा कर्करोग, तोंडाचा कर्करोग, घशाचा कर्करोग या प्रकारांचे प्रमुख कारण.
अल्कोहोल: यकृत, गळा, अन्ननलिका कर्करोगाचा धोका वाढतो.
४. मानसिक तणाव:
दीर्घकाळ चालणारा तणाव, झोपेचा अभाव यामुळे शरीरातील रोगप्रतिकारक शक्ती कमी होते, जे कर्करोगाच्या वाढीस चालना देते.
५. पर्यावरणीय घटक:
प्रदूषण, हानिकारक रसायनांचा संपर्क, किरणोत्सर्ग (radiation) यामुळेही कर्करोगाचा धोका वाढतो.
कोणत्या कर्करोगामुळे सर्वाधिक मृत्यू होतात?
कर्करोग हे मृत्यूचे एक प्रमुख कारण आहे. तथापि, सर्वात जास्त वारंवार होणारे कर्करोग हे बहुतेक कर्करोगाच्या मृत्यूचे कारण नसतात. फुफ्फुसाचा कर्करोग हा एकूण पाचव्या सर्वात सामान्य प्रकारचा कर्करोग असला तरी, तो लोकांमध्ये कर्करोगाच्या मृत्यूचे पहिले कारण आहे.
पुरुष आणि महिलांमध्ये कर्करोगाशी संबंधित मृत्यूची सर्वात सामान्य कारणे खाली क्रमाने सूचीबद्ध आहेत:
पुरुष
फुफ्फुस
पुर: स्थ
आतडी (कोलोरेक्टल)
महिला
फुफ्फुस
स्तन
आतडी (कोलोरेक्टल)
स्तन
आतडी (कोलोरेक्टल)
GUILLAIN BARRE SYNDROME (GBS)
कर्करोगाचा उपचार कसा केला जातो?
रुग्णाला कोणत्या प्रकारचा कर्करोग उपचार किंवा उपचारांचा संयोजन दिला जातो हे कर्करोगाच्या प्रकार आणि टप्प्यावर अवलंबून असते. कर्करोगाच्या उपचारांचे सर्वात सामान्य प्रकार म्हणजे शस्त्रक्रिया, केमोथेरपी आणि रेडिएशन थेरपी.
कर्करोगाच्या पेशी पसरण्यापूर्वी ट्यूमर शोधून शस्त्रक्रियेने काढून टाकल्यास काही कर्करोग बरे होऊ शकतात. केमोथेरपी (कर्करोगविरोधी औषधे) आणि रेडिओथेरपी (रेडिएशन उपचार) देखील कर्करोगाच्या पेशी मारून किंवा त्यांची वाढ थांबवून कर्करोग बरा करू शकतात. बहुतेकदा हे उपचार एकत्रितपणे वापरले तर सर्वात प्रभावी ठरतात.
उपचाराचे मुख्य उद्दिष्ट रोग बरा करणे आहे, परंतु जर उपचार शक्य नसेल तर कर्करोगावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी वेगवेगळ्या उपचारांचा वापर केला जाऊ शकतो. कर्करोगावर उपचार करण्याचे नवीन मार्ग नेहमीच विकसित आणि चाचणी केले जात आहेत. भविष्यात, आपल्याला ‘डिझायनर औषधांची’ एक नवीन श्रेणी पाहण्याची अपेक्षा आहे जी ट्यूमरच्या वाढीसाठी आवश्यक असलेल्या रक्तपुरवठ्यात अडथळा आणते; कर्करोगास कारणीभूत असलेल्या अनुवांशिक दोषांना दुरुस्त करते आणि कर्करोगाशी लढण्यासाठी शरीराच्या रोगप्रतिकारक शक्तीला मदत करते.
कर्करोगापासून बचावासाठी आवश्यक उपाय
कर्करोग हा काही प्रमाणात टाळता येणारा आजार आहे, जर आपण खालील उपाययोजना नियमितपणे अवलंबल्या तर:
- संतुलित आहार: ताजे फळे, भाज्या, धान्ये यांचा समावेश असलेला आहार घ्या.
- नियमित व्यायाम: दररोज किमान ३० मिनिटे व्यायाम करा.
- धूम्रपान आणि मद्यपान टाळा: हे कर्करोगाचे प्रमुख कारण आहेत.
- तणाव नियंत्रण: ध्यान, योगा, छंद जोपासणे यामुळे तणाव कमी होतो.
- लवकर निदान: नियमित आरोग्य तपासण्या केल्यास कर्करोगाची लवकर ओळख पटते.
- लस घेणे: गर्भाशयाच्या कर्करोगासाठी HPV लस, यकृताच्या कर्करोगासाठी हेपाटायटीस बी लस उपलब्ध आहेत.
जागतिक कर्करोग दिनाचा संदेश
“I AM AND I WILL” हे जागतिक कर्करोग दिनाचे घोषवाक्य आपल्याला प्रेरणा देते की, प्रत्येक व्यक्तीने स्वतःच्या आरोग्यासाठी जबाबदारी स्वीकारली पाहिजे. कर्करोगविरोधातील लढ्यात आपली छोटीशी पाऊलही मोठा बदल घडवू शकते.
आपण स्वतःच्या आरोग्याची काळजी घेतली, तर कर्करोगासारख्या गंभीर आजारापासून सुरक्षित राहू शकतो.
सजग व्हा, आरोग्यदायी जीवनशैली अवलंबा, आणि कर्करोगाला हरवा!