लघवीचा रंग बदलला ? या आजाराची शक्यता
लघवीचा रंग हा शरीराच्या आरोग्याचा एक महत्त्वाचा बायोमार्कर आहे. सामान्यतः लघवी फिकट पिवळसर किंवा पारदर्शक असते, पण आहार, औषधे, शरीरातील द्रव प्रमाण, तसेच काही आरोग्याच्या समस्यांमुळे तिचा रंग बदलू शकतो. लघवीचा रंग बदलल्यास हा तात्पुरता बदल असू शकतो, किंवा काही गंभीर आजाराचे लक्षण देखील असू शकते.
लघवीचा रंग आणि त्याचे वैद्यकीय अर्थ:
1.फिकट पिवळी किंवा पारदर्शक लघवी
✅ सामान्य स्थिती: हे निरोगी मूत्रपिंडांच्या कार्याचे सूचक आहे आणि भरपूर पाणी पिल्यास लघवी अधिक पारदर्शक होते.
✅ कारणे:
भरपूर पाणी पिणे.
मूत्रवर्धक पदार्थ (जसे की चहा, कॉफी) घेतल्यामुळे लघवी वारंवार होते आणि ती फिकट दिसते.
✅ कधी काळजी घ्यावी?
जर लघवी सतत अगदी पारदर्शक आणि वारंवार होत असेल, तर ते इलेक्ट्रोलाइट बॅलन्स बिघडण्याचे लक्षण असू शकते.
2.गडद पिवळी किंवा केशरी लघवी
❌ संभाव्य आजार:
डिहायड्रेशन (शरीरात पाण्याची कमतरता).
लिव्हर डिसीज (हिपॅटायटीस, सिरोसिस).
❌ कारणे:
शरीरात पाणी कमी असल्याने लघवी अधिक संकेंद्रित होते.
‘बिलिरुबिन’चे प्रमाण वाढल्याने लिव्हर समस्येमुळे रंग गडद होऊ शकतो.
व्हिटॅमिन B-कॉम्प्लेक्स आणि कॅरोटीनयुक्त पदार्थ (गाजर, संत्री) जास्त प्रमाणात घेतल्याने केशरी रंग येतो.
✅ कधी काळजी घ्यावी?
लिव्हर विकार असल्यास त्वचेवर पिवळसरपणा आणि डोळे पिवळसर होतात.
3.गडद तपकिरी किंवा कोलाशिवाय गडद लघवी
❌ संभाव्य आजार:
लिव्हर विकार (हिपॅटायटीस, सिरोसिस).
मूत्रपिंडाच्या आजारांमुळे टॉक्सिन्स साचल्याने लघवी गडद होते.
❌ कारणे:
विशिष्ट प्रकारची अँटीबायोटिक्स किंवा मलेरियावरील औषधे घेतल्याने.
शरीरात टॉक्सिन्स वाढल्याने मूत्राशय व मूत्रपिंडाच्या कार्यावर परिणाम होतो.
✅ कधी काळजी घ्यावी?
सतत गडद लघवी येत असेल आणि डोळे किंवा त्वचा पिवळसर झाली असेल, तर त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
4.गुलाबी किंवा लालसर लघवी
❌ संभाव्य गंभीर आजार:
मूत्रपिंडाचा विकार, मूत्राशयाचा कॅन्सर, प्रोस्टेट समस्या.
मूत्राशय संक्रमण किंवा स्टोन (खडे).
❌ कारणे:
बीट, ब्लॅकबेरी यांसारखे अन्नपदार्थ जास्त प्रमाणात सेवन.
काही रक्तदाब नियंत्रणासाठी दिली जाणारी औषधे.
✅ कधी काळजी घ्यावी?
जर लालसर लघवी केवळ एकदाच दिसली आणि त्यानंतर सामान्य झाली, तर ती आहारामुळे असू शकते.
परंतु वारंवार लालसर लघवी असेल, त्यासोबत जळजळ किंवा वेदना होत असतील, तर मूत्राशयाच्या आजाराची शक्यता आहे.लघवी करताना जळजळ होत असेल तर काय करावे माहितीसाठी Click करा
5.निळसर किंवा हिरवट लघवी
❌ संभाव्य आजार:
जीवाणूजन्य संक्रमण (Pseudomonas संक्रमण).
काही विशिष्ट औषधांचा परिणाम.
❌ कारणे:
काही अँटीबायोटिक्स किंवा मल्टीव्हिटॅमिन्समधील घटक.
संसर्गामुळे शरीरातील टॉक्सिन्सचे प्रमाण वाढल्याने रंग बदलतो.
✅ कधी काळजी घ्यावी?
जर लघवीचा रंग निळसर किंवा हिरवट असेल आणि त्यासोबत दुर्गंधी किंवा जळजळ असेल, तर मूत्रसंस्थेच्या संक्रमणाची शक्यता आहे.
6.ढगाळ किंवा दुधाळसर लघवी
❌ संभाव्य आजार:
मूत्रपिंड विकार, युरीनरी ट्रॅक्ट इन्फेक्शन (UTI).
शरीरातील टॉक्सिन्स किंवा प्रथिनांचे प्रमाण जास्त असणे.
❌ कारणे:
मूत्राशयातील जंतुसंसर्गामुळे पांढऱ्या रक्तपेशी लघवीत येतात.
जास्त प्रमाणात फॉस्फेट असलेले पदार्थ (दूध, दूधजन्य पदार्थ) सेवन केल्यास.
✅ कधी काळजी घ्यावी?
जर लघवीत वास आणि जळजळ असेल, तर ती संक्रमणाचे लक्षण असू शकते.
7.फेसाळ किंवा बुडबुडे असलेली लघवी
❌ संभाव्य कारण:
मूत्रपिंडाच्या कार्यात समस्या (किडनी डिसीज).
शरीरातील प्रथिनांचे गळती होणे (Proteinuria).
❌ कारणे:
जास्त प्रमाणात प्रथिनयुक्त पदार्थ सेवन करणे.
डिहायड्रेशनमुळे लघवी अधिक संकेंद्रित होणे.
✅ कधी काळजी घ्यावी?
जर लघवी सतत फेसाळ येत असेल आणि त्यासोबत सूज किंवा अशक्तपणा वाटत असेल, तर मूत्रपिंडाच्या विकाराची शक्यता आहे.
मला माझ्या लघवीच्या रंगाची काळजी करावी का?
युनिटीपॉइंट हेल्थ बातम्या आणि लेख मला माझ्या लघवीच्या रंगाची काळजी करावी का?
तुमच्या शरीरात काय चालले आहे याबद्दल मूत्र बरेच काही सांगू शकते. ते फिकट पिवळ्या ते गडद अंबर आणि अगदी हिरवे, गुलाबी किंवा नारिंगी रंगाचे असू शकते. युनिटीपॉइंट हेल्थचे एमडी मार्क न्यूटन, वेगवेगळे अन्न, औषधे आणि रोग मूत्राचा रंग कसा बदलू शकतात आणि असामान्य रंग कोणता मानला जाऊ शकतो हे स्पष्ट करतात.
लघवीचा रंग कोणता असावा?
“निरोगी लघवीचा रंग फिकट पिवळ्या ते पिवळ्या रंगाच्या लघवीपर्यंत असतो,” डॉ. न्यूटन म्हणतात. “तुमच्या हायड्रेशन लेव्हलवर बरेच काही अवलंबून असते. फिकट पिवळ्या लघवीचा अर्थ असा आहे की तुम्ही जास्त हायड्रेटेड आहात. गडद पिवळ्या रंगाचा लघवी स्पेक्ट्रमच्या दुसऱ्या टोकाला आहे, याचा अर्थ लघवी अधिक केंद्रित आहे आणि म्हणूनच तुम्ही जास्त डिहायड्रेटेड आहात.”
डॉ. न्यूटन म्हणतात की युरोक्रोम किंवा युरोबिलिन नावाच्या रंगद्रव्यामुळे मूत्रात पिवळा रंग येतो. तुमचे मूत्रपिंड तुमच्या रक्तप्रवाहातून हे उप-उत्पादन फिल्टर करतात आणि ते तुमच्या शरीरातून मूत्रात बाहेर टाकतात. तुम्ही जितके जास्त द्रव प्याल तितके तुमच्या मूत्रातील रंगद्रव्याचा रंग हलका होईल. तुम्ही जितके कमी प्याल तितके रंग अधिक मजबूत होईल.
लघवीचा रंग बदलला ? या आजाराची शक्यता
लघवीचा रंग बदलत असल्यास काय करावे?
✅ आहार व पाणी पिण्याच्या सवयी सुधाराव्यात.
✅ लघवीत सतत अस्वाभाविक बदल असेल, तर लघवीचे तपासणी करून घ्या.
✅ डिहायड्रेशन टाळण्यासाठी पुरेसे पाणी प्यावे.
✅ जळजळ, दुर्गंधी किंवा वेदना असल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
डॉक्टरांकडे केव्हा जावे?
➡ लघवीचा रंग सातत्याने असामान्य असेल.
➡ लघवी करताना वेदना, जळजळ किंवा रक्त दिसत असेल.
➡ लघवीचा वास खूप तीव्र किंवा खराब वाटत असेल.
➡ शरीरात सूज, थकवा, ताप असे अतिरिक्त लक्षणे असतील.
निष्कर्ष:
लघवीचा रंग हा शरीराच्या आत चालणाऱ्या प्रक्रियांशी संबंधित असतो. क्षुल्लक कारणांमुळे देखील तो बदलू शकतो, पण काही वेळा गंभीर आजारांचे लक्षण म्हणूनही हा बदल दिसतो. त्यामुळे वेळेवर योग्य निदान आणि उपचार घेणे गरजेचे आहे.
संदर्भ:
वरील माहितीचा आधार घेतलेला स्रोत: लोकमत न्यूज, हेल्थ सेक्शन