गिलियन-बॅरे सिंड्रोम (GBS): कारणे, लक्षणे आणि प्रतिबंध
Guillain-Barre Syndrome (GBS): Causes, Symptoms, and Prevention
GUILLAIN BARRE SYNDROME (GBS) एक दुर्मिळ आणि गंभीर न्यूरोलॉजिकल विकार आहे, ज्यामध्ये शरीराची रोगप्रतिकारक शक्ती (इम्यून सिस्टम) स्वतःच्या मज्जातंतूंवर हल्ला करते. यामुळे स्नायूंची कमजोरी, शारीरिक हालचालींमध्ये अडचण, आणि इतर गंभीर समस्या निर्माण होऊ शकतात. हे आजार जवळजवळ कोणत्याही वयातील व्यक्तीला होऊ शकतो, परंतु याचे सुरुवातीचे लक्षणे ओळखणे आणि वेळीच उपचार घेणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
Guillain- Barre syndrome अधिक माहितीसाठी आमचा व्हिडिओ नक्की पहा
Causes of Guillain-Barré syndrome:
GBS ची मुख्य कारणे अद्याप स्पष्ट नाहीत, परंतु अनेक वेळा हे संक्रमणांमुळे होते. जेव्हा शरीर संक्रमणांशी लढा देत असतो, तेव्हा रोगप्रतिकारक शक्ती शरीराच्या इतर भागांवर हल्ला करते. याच्या सामान्य कारणांमध्ये समाविष्ट आहेत:
Viral or bacterial infection
: GUILLAIN BARRE SYNDROME (GBS) प्रामुख्याने काही Viral or bacterial infection होतो, जसे की कावासाकी आजार, कोविड-19, शिंपल्याचे संक्रमण, इन्फ्लूएन्झा, तसेच गॅम्पी संक्रमण (काही बॅक्टेरिया).
लसीकरण: काही प्रकरणांमध्ये, लसीकरणाच्या नंतर देखील गिलियन-बॅरे सिंड्रोम आढळले आहे, पण याची संख्या खूप कमी आहे.
स्नायू-तंतूतील इन्फ्लेमेशन (दाह): काही जणांना जड रोग किंवा अणुकरण (autoimmune diseases) यामुळे GBS होऊ शकते.
Symptoms of Guillain-Barré syndrome
GBS च्या सुरुवातिला साधारणतः पायांमध्ये ताण, सुन्नपणा आणि मुंग्या येणे आढळते. नंतर, याची तीव्रता वाढत जाते आणि शरीराच्या इतर भागांपर्यंत पसरते. Symptoms of Guillain-Barré syndrome पुढीलप्रमाणे असू शकतात:
हात आणि पायांमध्ये मुंग्या येणे: GBS च्या प्रारंभिक लक्षणांमध्ये सर्वात जास्त हाती आणि पायांमध्ये सुन्नपणा किंवा मुंग्या येण्याची समस्या येते.
स्नायूंची कमजोरी: प्रारंभात पायांची कमजोरी असू शकते, आणि हळूहळू शरीराच्या इतर भागांत तीव्रता येऊ शकते.
चालताना अस्थिरता: तणाव, अश्रद्धता आणि पायांत दुखापत होण्याने चालताना अस्थिरता येऊ शकते.
चेहऱ्याच्या हालचालीतील अडचण: GBS असलेल्या व्यक्तींना बोलणे, गिळणे किंवा चघळणे कठीण होऊ शकते.
श्वसनाची अडचण: काही गंभीर प्रकरणांमध्ये, श्वसनाची अडचण होऊ शकते आणि त्यासाठी व्हेंटिलेटरची आवश्यकता असू शकते.
Guillain-Barré syndrome असलेल्या लोकांना लक्षणे सुरू झाल्यानंतर दोन आठवड्यांच्या आत त्यांची सर्वात लक्षणीय कमजोरी जाणवते.
प्रकार
Symptoms of Guillain-Barré syndrome प्रकारानुसार बदलू शकतात. Guillain-Barré syndrome अनेक प्रकार आहेत. मुख्य प्रकार आहेत:
Acute inflammatory demyelinating polyradiculoneuropathy (AIDP), उत्तर अमेरिका आणि युरोपमधील सर्वात सामान्य प्रकार. AIDP चे सर्वात सामान्य लक्षण म्हणजे स्नायू कमकुवत होणे जे शरीराच्या खालच्या भागात सुरू होते आणि वर पसरते.
Miller Fisher Syndrome (MFS) ज्यामध्ये डोळ्यांमध्ये अर्धांगवायू सुरू होतो. MFS देखील अस्थिर चालण्याशी संबंधित आहे. MFS यूएस मध्ये कमी सामान्य आहे परंतु आशियामध्ये अधिक सामान्य आहे.
Acute motor axonal neuropathy (AMAN) and acute motor-sensory axonal neuropathy (AMSAN)यूएस मध्ये कमी सामान्य आहेत परंतु AMAN आणि AMSAN चीन, जपान आणि मेक्सिकोमध्ये जास्त प्रमाणात आढळतात.
डॉक्टरांना कधी भेटायचे
तुमच्या पायाची बोटे किंवा बोटांना हलकीशी मुंग्या येत असल्यास तुमच्या आरोग्यसेवा व्यावसायिकांना कॉल करा जे पसरत आहेत किंवा खराब होत आहेत असे वाटत नाही. तुम्हाला यापैकी कोणतीही गंभीर लक्षणे आढळल्यास आपत्कालीन वैद्यकीय मदत घ्या:
मुंग्या येणे जे तुमच्या पायात किंवा पायाच्या बोटात सुरु झाले आहे आणि आता तुमच्या शरीरावर सरकत आहे.
मुंग्या येणे किंवा अशक्तपणा जो लवकर पसरतो.
सपाट झोपताना श्वास घेण्यास त्रास होतो किंवा श्वास घेण्यास त्रास होतो.
लाळ वर गुदमरणे.
गुइलेन-बॅरे सिंड्रोम ही एक गंभीर स्थिती आहे ज्यासाठी त्वरित हॉस्पिटलायझेशन आवश्यक आहे कारण ते लवकर खराब होऊ शकते. जितक्या लवकर उपचार सुरू केले जाईल तितके पूर्ण बरे होण्याची शक्यता जास्त आहे.
Treatment of Guillain-Barré syndrome:
Treatment of Guillain-Barré syndrome त्वरित सुरू करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे, कारण गॅलियन-बॅरे सिंड्रोमच्या गंभीर प्रकरणांमध्ये वेगाने स्थिती वाईट होऊ शकते. उपचारात मुख्यत: खालील गोष्टी समाविष्ट आहेत:
- प्लाझ्मा फेरेसिस (Plasmapheresis): रक्तातून रोगप्रतिकारक शक्तीच्या अंशांना काढून टाकणे.
- इम्युनोग्लोबिन थेरपी (IVIG): शरीराला अँटीबॉडीज (antibodies) पुरवण्यासाठी इन्फ्युजन उपचार.
- भौतिक उपचार (Physical therapy): स्नायूंच्या हालचाली सुधारण्यासाठी आणि कमजोरी कमी करण्यासाठी फिजिकल थेरपी.
- श्वसन सहाय्य: श्वास घेण्यास त्रास असणाऱ्यांसाठी व्हेंटिलेटरची मदत.
Prevention of Guillain-Barré syndrome
GBS पूर्णपणे टाळण्याचे कोणतेही ठोस उपाय नाहीत, परंतु खालील गोष्टींचा पालन करणे या आजाराची शक्यता कमी करू शकतात:
संसर्गाची काळजी घ्या: गिलियन-बॅरे सिंड्रोम सामान्यत: व्हायरल आणि बॅक्टीरियल संसर्गांमुळे होतो, त्यामुळे संसर्ग टाळण्यासाठी स्वच्छता महत्त्वाची आहे.
लसीकरण: शिंपल्याच्या संक्रमणापासून बचाव करण्यासाठी लसीकरण महत्त्वाचे आहे. काही लसीकरणांमुळे GBS होण्याची शक्यता खूप कमी असते.
त्वरित उपचार घेणे: संक्रमणाच्या लक्षणांसह काही महत्त्वाचे लक्षणे दिसल्यास त्वरित डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
निष्कर्ष:
Guillain-Barré syndrome हा गंभीर, पण उपचारable विकार आहे. वेळीच निदान आणि उपचारामुळे रुग्णांचा पुनर्प्राप्तीचा दर मोठ्या प्रमाणात वाढतो. यामुळे GBS चे प्रारंभिक लक्षणे ओळखणे आणि त्वरित उपचार घेणे महत्त्वाचे आहे.
स्वच्छता, लसीकरण, आणि संसर्ग टाळण्याच्या उपाययोजनांद्वारे Guillain-Barré syndrome च्या प्रकरणांना टाळता येऊ शकते, आणि योग्य काळजी घेतल्यास रुग्ण पुनर्प्राप्त होऊ शकतात.
HMPV VIRUS 2025 ह्युमन मेटापन्यूमोव्हायरस